Boek: Rijk ruim

Boek: Rijk ruim
door ine van schaik

Een biografische schets van de Tibetaanse geshe Dhönden ofwel Sonam Gyaltsen (1941) − in 1959 het Land van Sneeuw ontvlucht, sinds 1992 verbonden aan het Maitreya Instituut NL, thans residerend in het Tibetaans-boeddhistische centrum in het Veluwse Loenen – geeft, in de lijn der verwachting, richting aan de inhoud van dit welhaast zevenhonderd pagina’s tellende gewichtige werk.

Geshe-la ‘werd geboren op de tiende dag van de eerste Tibetaanse maand van het Tibetaanse Water-Paard-jaar 2069. (…) Het was een speciale dag. Het geval wilde dat Zijne Heiligheid de veertiende Dalai Lama passeerde toen ik werd geboren. Zijne Heiligheid de Dalai Lama verliet het Potala-paleis teneinde in de Jokhang-tempel te verblijven tijdens de ceremoniën ten behoeve van het Grote Gebeds Festival [Mönlam Chenmo] (…). Hij was toentertijd nog maar zeven jaar oud (…).’
‘Zowel mijn vader als mijn moeder had heel goede dromen voor mijn geboorte (…). In de Tibetaanse traditie brachten ouders hun kind naar een hoge lama, die het een naam toekende (…). Mij werd de naam Dhönden gegeven; dat betekent “een veelbetekenend leven”.’*

Tussen zijn 18e en 51e levensjaar maakte geshe-la diverse bewegingen door India, waar hij op verschillende locaties studeerde en doceerde, waaronder Zuid-India en Ladakh.

Begin jaren negentig werd geshe-la benaderd door lama Zopa Rinpoche van de Foundation for the Preservation of the Mahayana Teachings (FPMT) met het verzoek om een positie te aanvaarden in het FPMT-studiecentrum Maitreya Instituut in Emst, Nederland. ‘Ik had enige twijfels en accepteerde de uitnodiging niet direct. Mijn situatie als lecturer aan het CIBS [Central Institute of Buddhist Studies] in Leh was tamelijk gerieflijk (…). Daarnaast had ik (…) over Holland nooit [gehoord], laat staan over een klein dorpje Emst midden in dat land. Mijn Engelse docent (…) toonde mij op de kaart waar Holland gesitueerd was. Ik zag een klein landje in Europa langs de kust. Hij lichtte toe: “(…) het land [bevindt] zich gedeeltelijk onder de zeespiegel, en het is totaal vlak.”’**

Eenmaal op locatie in Nederland verbazing over de realiteit waarmee geshe-la zich geconfronteerd zag – ‘studenten vroegen mijn advies wanneer ze een groter huis wilden kopen, klagend over hun te beperkte woning, terwijl vergeleken met een huis in India hun stede een paleis geleek. Ik begreep dat dit mind problems betrof – in de vakantie waren ze totaal gelukkig in een kleine kampeerwagen.’ Tijdens een bezoek aan een zeehondenopvang welhaast verbijstering – ‘Ik zag hoe de zeehonden als voedsel levende vissen werden aangeboden (…) – alsof het leven van een vis minder van belang zou zijn dan dat van een zeehond.’***

Geshe Sonam Gyaltsen, Dhönden, als een van degenen uit meer oostelijk gelegen contreien die meer westelijk gepositioneerde gebieden weten te verrijken met een verruimend perspectief – veelbetekenend.

Geshe Dhönden & Koosje van der Kolk, A life story. How any old monk mirroring the mind of Dhönden spent his life in another’s country. Loenen: Geshe Sonam Gyaltsen Publications, 2018 – ill., 695 p., ISBN 978-90-90-306-19-3
* p. 46, 47, vertaling uit het Engels ivs
** p. 505-506
*** p. 527, p. 537